
9. Η Ρωμιοσύνη
“Πίσκοπε, ‘γιω την γνώμην μου ποττέ δεν την αλλάσσω,
τζι’ όσα τζι’ αν πης μεν θαρευτής πως εν να σου πιστέψω.
Εχω στον νουν μου, πίσκοπε, να σφάξω, να κρεμμάσω,
τζι’ αν ημπορώ που τους Ρωμιούς την Τζιύπρον να παστρέψω,
τζι’ ακόμα αν ημπόρεια τον κόσμον να γυρίσω,
έθεν να σφάξω τους Ρωμιούς, ψυσιήν να μεν αφήσω.”

“Η Ρωμιοσύνη εν φυλή συνότζιαιρη του κόσμου,
κανένας δεν εβρέθηκεν για να την-ι-ξηλείψη,
κανένας, γιατί σιέπει την που τάψη ο Θεός μου.
Η Ρωμιοσύνη εν να χαθή, όντας ο κόσμος λείψη!
Σφάξε μας ούλους τζι’ ας γενή το γαίμαν μας αυλάτζιν,
κάμε τον κόσμον ματζιελλειόν τζιαι τους Ρωμιούς τραούλλια,
αμμά ξέρε πως ίλαντρον όντας κοπή καβάτζιν
τριγύρου του πετάσσουνται τρακόσια παραπούλια.
Το ‘νιν αντάν να τρώ’ την γην τρώει την γην θαρκέται,
μα πάντα τζιείνον τρώεται τζιαι τζιείνον καταλυέται.
Απόδοση είς τη δημοτική:
Η Ρωμιοσύνη είναι φυλή που υπάρχει από την αρχή του κόσμου
κανένας δεν κατάφερε να την εξαφανίσει,
κανένας, γιατί τη σκεπάζει από ψηλά ο Θεός
η Ρωμιοσύνη θα χαθεί, όταν χαθεί ο κόσμος όλος.
Σφάξε μας όλους κι ας γίνει το αίμα μας αυλάκι
κατάσφαξε τον κόσμο και τους Ρωμιούς σαν τα αρνιά
αλλά να ξέρεις πως ακόμη και τα γερασμένα δέντρα αν τα κόψεις από τη ρίζα
γύρω τους φυτρώνουν τρακόσια νέα βλαστάρια.
Το αλέτρι καθώς οργώνει, νομίζει πως τρώει τη γη
αλλά πάντα εκείνο τρώγεται κι εκείνο φθείρεται.

Η 9η Ιουλίου αποτελεί ημερομηνία σταθμό και αποτελεί φάρο αντίστασης του κυπριακού ελληνισμού απέναντι στην οθωμανική αυτοκρατορία. Σε μια περίοδο που οι αγωνιστές του 1821 έδιναν αγώνες στην ελλαδική επικράτεια για να αποτινάξουν τον οθωμανικό ζυγό, οι Έλληνες της Κύπρου έδιναν τη δική τους μάχη.
Παρά το γεγονός ότι η Φιλική Εταιρία είχε αποφασίσει πως λόγω της γεωγραφικής θέσης της Κύπρου, δεν θα διεξαχθεί ένοπλος αγώνας, οι Τούρκοι ήταν αποφασισμένοι να καταστείλουν εξ αρχής κάθε προσπάθεια αντίστασης.
Αρχιεπίσκοπος της Κύπρου εκείνη την εποχή ήταν ο Κυπριανός. Μυημένος στη Φιλική εταιρία και ζώντας πολλά χρόνια στις Παραδουνάβιες ηγεμονίες ο Αρχιεπίσκοπος Κυπριανός προσπαθούσε να διαφυλάξει με κάθε κόστος την ασφάλεια των Κυπρίων.
Ο Τούρκος Κυβερνήτης της Κύπρου Κιουτσούκ Μεχμέτ ήταν αποφασισμένος να καταστείλει οποιαδήποτε απόπειρα επανάστασης. Με αφορμή προκηρύξεις που διένειμε στη Λάρνακα ο Αρχιμανδρίτης Θεοφύλακτος Θησέας, προχώρησε σε συλλήψεις, δημεύσεις περιουσιών και εκτελέσεις.
Την 9η Ιουλίου άρχισε η μεγάλη σφαγή των αρχιερέων και των προκρίτων του νησιού. Πρώτος απαγχονίστηκε ο Αρχιεπίσκοπος και ακολούθησε ο αποκεφαλισμός των Μητροπολιτών Πάφου, Κιτίου και Κυρηνείας.
Τις τελευταίες στιγμές του Αρχιεπίσκοπου Κυπριανού περιέγραψε ο Άγγλος περιηγητής Τζόν Κάρνε. Ο Κάρνε επισκέφθηκε τον Αρχιεπίσκοπο λίγες μέρες πριν την 9η Ιουλίου και διερωτήθηκε ενώπιον του γιατί δεν προσπαθεί να σωθεί αφού γνώριζε τι θα ακολουθήσει.
Ο Άγγλος περιηγητής επίσης αναφέρει ότι ο Αρχιεπίσκοπος του είπε: «Ο θάνατός μου δεν είναι μακριά. Ξέρω πως μόνο ευκαιρία περιμένουν, για να με θανατώσουν». Και ενώ γνωρίζει την επικείμενη θανάτωσή του, εκούσια αποφασίζει να παραμείνει στην έπαλξή του, διασώζοντας την αξιοπρέπεια του Έλληνα και αντιμετωπίζοντας το θάνατο ως μια προσφορά προς το έθνος και το ποίμνιό του.
Αρνήθηκε να φύγει από το νησί, για να σώσει τη ζωή του, λέγοντας ότι θα παρέμενε, για να προσφέρει κάθε δυνατή προστασία στο λαό του και να χαθεί μαζί του.

Σχεδόν ογδόντα αργότερα, ένας από τους μεγαλύτερους ποιητές της Κύπρου, ο Βασίλης Μιχαηλίδης στηριζόμενος στην αφήγηση του Κάρνε έγραψε το ποίημα «H 9η Iουλίου 1821», στο οποίο απέδωσε πολύ εύγλωττα την απόφαση αυτή του Kυπριανού, ο οποίος, απευθυνόμενος στον καλόψυχο Tούρκο Kιόρογλου, που τον προέτρεπε να ενεργήσει για τη σωτηρία του, δικαιολογεί την παραμονή του με τους στίχους: «Δεν φεύκω, Kιόρογλου, γιατί, αν φύω, ο φευκός μου / εν να γενή θανατικόν εις τους Pωμιούς του τόπου».
Η πλοκή, τα νοήματα και η αριστοτεχνική χρήση της κυπριακής τοπιολαλιάς κάνουν το ποίημα να ξεχωρίζει σε βαθμό που να έχει αγαπηθεί από τον Κυπριακό λαό όσο κανένα άλλο. Το πιο γνωστό απόσπασμά του, το κεφάλαιο 9 όπου περιγράφει τη συνομιλία του Αρχιεπισκόπου Κυπριανού με τον τούρκο διοικητή.
Ολόκληρο το ποίημα , εδώ
Μελοποιημένο το ποίημα, εδώ