του Πολυδεύκη Μαθιουδάκη
Η αντιαεροπορική άμυνα των νησιών του ανατολικού Αιγαίου, χρίζει άμεσης αναβάθμισης, ώστε να διασφαλισθεί η αποτρεπτική και αμυντική λειτουργία της ΑΣΔΕΝ, απέναντι στην πολεμική αεροπορία, τα επιθετικά ελικόπτερα και drones, καθώς φυσικά και τις αερομεταφερόμενες μονάδες των Τούρκων. Με δεδομένο πως δεν υπάρχουν διαθέσιμοι πόροι σε αφθονία και πως στο ΥΠΕΘΑ έχουν άλλες προτεραιότητες, θα προτείνουμε μια ρηξικέλευθη λύση για την αντιαεροπορική κάλυψη των νησιών.
Η άμυνα του αρχιπελάγους, εξακολουθεί να αποτελεί ένα σύνθετο και πολυεπίπεδο πρόβλημα για τους επιτελείς του ΓΕΕΘΑ, εδώ και 48 χρόνια, όταν και εκδηλώθηκε απροκάλυπτα η τουρκική επιθετικότητα με την εισβολή στην Κύπρο. Με την ελληνική πλευρά να υστερεί σε αριθμούς και με τους Τούρκους να έχουν την πρωτοβουλία, οι επιτελείς μας κινούνται μόνιμα σε ένα πλαίσιο αντίδρασης στις κινήσεις του αντιπάλου. Η διασπορά προσωπικού και μέσων στο χώρο ευθύνης της ΑΣΔΕΝ, είναι ένα πρόβλημα που μέχρι τώρα δεν έχει βρει ικανοποιητική απάντηση, δυσχεραίνοντας όπως είναι φυσικό και την αντιαεροπορική κάλυψη των νησιών ευθύνης της. H κύρια απειλή για τα νησιά του ανατολικού Αιγαίου, προέρχεται πρωτίστως: από τα μαχητικά αεροσκάφη, επιθετικά ελικόπτερα και πλήθος drones, που θα προσβάλουν τις φίλιες δυνάμεις, και τις αερομεταφερόμενες μονάδες των Τούρκων, που κυρίως μέσω ελικοπτέρων θα επιχειρήσουν ακολούθως απόβαση. Οι τελευταίες θα αποτελέσουν το πρώτο και κύριο κύμα εισβολής, με τα αποβατικά και αρματαγωγά να έρχονται σε δεύτερο χρόνο και υπό πιο ασφαλείς συνθήκες, για να εδραιώσουν με τις ενισχύσεις τους την κατάληψη των νησιών. Τα χερσαία πεδία όπου μπορούν να μεταφέρουν με ελικόπτερα προσωπικό οι Τούρκοι, είναι πολύ περισσότερα από τις προσφερόμενες ακτές των νησιών για αμφίβια επιχείρηση, γιατί οι ακτογραμμές τους τα τελευταία 40 χρόνια (ίσως και περισσότερο) έχουν αναπτυχθεί υπέρμετρα οικιστικά, και δεν προσφέρουν πλέον κατάλληλους χώρους για τέτοιες μεγάλης κλίμακας ενέργειες. Να επισημάνουμε εδώ, ότι παρά τις μεγάλες δυνατότητες αερομεταφοράς των Τούρκων (ελικόπτερα και μεταφορικά αεροσκάφη), τα μέσα τους δεν φτάνουν για ταυτόχρονη και ισοδύναμης ισχύος ενέργεια σε δυο νησιά στόχους. Το ίδιο ισχύει και για το αμφίβιο κομμάτι της όποιας επιχείρησης. Αυτό περιορίζει την δυνατότητα κύριας ενέργειας των Τούρκων, σε ένα κύριο νησί με ταυτόχρονη ίσως παραπλανητική σε κάποιο μικρότερο ή σε δυο με τρία μικρότερα ταυτόχρονα. Ακόμα και έτσι, η αντιαεροπορική άμυνα των νησιών χρειάζεται ενίσχυση, αφού βασίζεται: στα SA-8B Gecko Mod-1 (OSA AKM), παλαιά σοβιετικά συστήματα με ικανοποιητικό μέσο όρο πιθανότητας καταστροφής στόχου από τον πύραυλο τους (70%) για αεροσκάφη δεύτερης γενιάς, δραστικής εμβέλειας 12 χλμ.,στα Skyguard με πυροβόλα των 35 χλστ. και βλήματα Sparrow RIM-7M μέγιστης εμβέλειας 16 χλμ., και αυτά κατάλληλο για μαχητικά δεύτερης γενιάς ή ελικόπτερα, στα ASRAD-Hellas με πυραύλους STINGER εμβέλειας 5,5 χλμ., στα δίδυμα πυροβόλα RH-202 των 20 χλστ. που είναι ενταγμένα στις ΜΕΘ των σχηματισμών, και στα δίδυμα πυροβόλα ZU-23 των 23 χλστ. που εξοπλίζουν τις μονάδες πεζικού. Τα συγκεκριμένα συστήματα κρίνονται ανεπαρκή για να αντιμετωπίσουν τις απειλές του σύγχρονου πεδίου μάχης.
Εδώ ας ανοίξουμε μια παρένθεση και να αναφέρουμε ότι η υφιστάμενη διάταξη μάχης των μονάδων της ΑΣΔΕΝ, είναι ως επί το πλείστων γραμμική και επί των ακτών. Αυτό θεωρούμε ότι πρέπει να αλλάξει και να δύνανται οι μονάδες της να κινούνται επί εσωτερικών γραμμών. Τα σημεία των νησιών που θα επιχειρήσει ο εχθρός την εισβολή του, είναι λίγα και επισημασμένα. Ακόμα και μικρό χρόνο προειδοποίησης να έχουν οι φίλιες δυνάμεις, μπορούν έγκαιρα να κινηθούν και να προσβάλουν με μεγίστη ισχύ πυρός, τις εχθρικές συγκεντρώσεις στα προσβαλλόμενα σημεία. Η επιτήρηση των ακτών και του εγγύς θαλασσίου και εναέριου χώρου των νησιών, ήδη γίνεται με ηλεκτρονικά και ηλεκτροοπτικά μέσα, ωστόσο κάθε προσθήκη και αναβάθμιση του υπάρχοντος υλικού, είναι πάντα ευπρόσδεκτη. Οι μονάδες βρισκόμενες στο εσωτερικό των νησιών και απομακρυσμένες από τις εκτεθειμένες στο άμεσο εχθρικό πυρ ακτές, θα κινούνται μαζικά στα απειλούμενα σημεία, αμέσως μόλις εκδηλωθεί η εισβολή. Η κίνηση επί εσωτερικών γραμμών όμως, δεν πρέπει να περιοριστεί στον εδαφικό χώρο των νησιών, αλλά να επεκταθεί και στο θαλάσσιο ενδιάμεσό τους, με την χρήση αμφίβιων και ιπτάμενων μέσων, επιτρέποντας στις μονάδες Π/Ζ μιας ΑΔΤΕ να μεταβαίνουν και να επιχειρούν στον χερσαίο χώρο διπλανής ΑΔΤΕ. Η ιδέα αυτή δεν είναι καινούργια. Τα αμφίβια τάγματα, θα μπορούν να ενισχύουν πολύ γρηγορότερα τους γειτονικούς σχηματισμούς, επιχειρώντας σε οικείο νησιωτικό περιβάλλον. Η μετάβασή τους θα γίνεται προπαντός με ταχύπλοα σκάφη μεταφοράς προσωπικού, αλλά και με ελικόπτερα όποτε αυτό είναι δυνατό, και γιατί όχι με υδροπλάνα, σαν αυτά που θα χρησιμοποιηθούν από τις τουριστικές εταιρίες υδροπλάνων στα αναπτυσσόμενα υδατοδρόμια της χώρας μας. Αυτό το νέο δόγμα ωστόσο, για να λειτουργήσει αποτελεσματικά, χρειάζεται ικανοποιητική αντιαεροπορική κάλυψη.
Για την αντιαεροπορική προστασία των σχηματισμών της ΑΣΔΕΝ, η αμεσότερη και χωρίς ιδιαίτερα μεγάλο κόστος λύση που προτείνουμε, υπηρετεί ήδη στις ένοπλες δυνάμεις και στοχεύει στην συμπλήρωση των σοβιετικής κατασκευής πυραυλικών συστημάτων SA-8B, έως την αντικατάστασή τους, ελαχιστοποιώντας το ρίσκο από την αγορά ενός καινούργιου Α/Α συστήματος. Βέβαια υπάρχουν και οι λύσεις για εκσυγχρονισμό και αναβάθμιση των σοβιετικής προέλευσης συστημάτων, αλλά περνούν όλες από την Ρωσία και την Λευκορωσία, πλέον απαγορευμένες επιλογές λόγω των γνωστών γεγονότων κυρώσεων της ΕΕ και των ΗΠΑ. Υπάρχει και μια ενδιαφέρουσα πρόταση που έρχεται από την Πολωνία, η οποία περιλαμβάνει χρήση πυραύλων IRIS-T SL. Το ΓΕΣ, θα μπορούσε να εξετάσει αυτή την επιλογή, άλλωστε ο πύραυλος IRIS-T υπηρετεί εδώ και πολλά χρόνια στην ΠΑ, με ελληνικές εταιρίες να είναι μέλη της κοινοπραξίας κατασκευής του. Ο γράφων όμως προτείνει μια καινοτόμο πατέντα, με τους εκτοξευτές Mk-29 από τις αποσυρόμενες φρεγάτες S σε συνδυασμό με πυραύλους ESSM! Πιο συγκεκριμένα, οι μελλοντικές αποσύρσεις των φρεγατών S, μπορούν να προσφέρουν ένα σεβαστό αριθμό από τους εν λόγω εκτοξευτές, οι οποίοι μπορούν να τροποποιηθούν για να δέχονται πυραύλους ESSM. Ας σκεφτούμε λοιπόν, τους 8πλους Mk-29 με 8 ESSM, πάνω σε ένα φορτηγό κοντέινερ σε συνεργασία με ένα ακόμα φορτηγό κοντέινερ που θα φέρει το ΚΔΠ του υβριδικού συστήματος. Το αναγκαίο ραντάρ ιχνηλάτησης-καθοδήγησης, παρά τον ενεργό ερευνητή του βλήματος στην έκδοση Block 2, μπορεί να προκύψει και αυτό από τις ίδιες αποσυρόμενες φρεγάτες. Μιλάμε για το WM-25, που και αυτό θα μπορούσε να τοποθετηθεί σε φορτηγό κοντέινερ. Το ΚΔΠ θα μπορούσε να προέλθει είτε από κομμάτια του εμπορίου ή ακόμα και από τα εκσυγχρονισμένα TACTICOS των αποσυρόμενων S.
Τα πλεονεκτήματα της προτεινόμενης ιδέας είναι δυο:
α) Ανώτερες επιδόσεις εμβελείας που θα φτάνουν τα 50 χλμ.
β) Δραματικά χαμηλότερη επάνδρωση και κατακόρυφη πτώση του κόστους χρήσης και συντήρησης.
Ξεκινώντας με τους εκτοξευτές και τους πυραύλους, το ΠΝ μπορεί να μεταλαμπαδεύσει στα στελέχη του ΣΞ τις γνώσεις και την εμπειρία του από την πολυετή χρήση τους και εγγυάται την συνέχιση της υποστήριξής τους, καθώς η χώρα μας συμμετέχει στην ανάπτυξη και στην παραγωγή των βλημάτων. Στην τελευταία μάλιστα υπό ανάπτυξη έκδοσή τους, οι ESSM Block 2, αποκτούν και ενεργό σύστημα καθοδήγησης, ώστε να μην απαιτείται η συνεχής κατάγαυση του στόχου. Το βεληνεκές παραμένει τουλάχιστον το ίδιο, στα 50 χλμ., και προσφέρει την δυνατότητα με έναν μόνο 8πλο εκτοξευτή να καλύπτει κάθε ένα από τα κύρια νησιά. Η τροποποίηση των εκτοξευτών Mk-29, ώστε να μπορούν να βάλλουν ESSM, είναι καταρχήν εφικτή, καθώς έχει ήδη γίνει από το US Navy, ενώ στο παρελθόν είχε προταθεί στο ΠΝ, το οποίο για δικούς του λόγους την απέρριψε. Το σημαντικό είναι, πως το κόστος θεωρείται ότι δεν είναι ιδιαίτερα επιβαρυντικό για τον προϋπολογισμό του ΥΠΕΘΑ, και σίγουρα είναι υποπολλαπλάσιο της αγοράς ενός νέου αντιαεροπορικού συστήματος μέσου βεληνεκούς.
Τα βλήματα των SA-8B, όπως είπαμε και παραπάνω έχουν εμβέλεια 12 χλμ. Με την χρήση του μαθηματικού τύπου που δίνει το εμβαδόν ενός κύκλου, π x r2 (3,14 x 122), ένας εκτοξευτής καλύπτει θεωρητικά επιφάνεια ίση με 452,16 τ.χλμ., και αν υπολογίσουμε τουλάχιστον 6 εκτοξευτές ανά νησί, η θεωρητική καλυπτόμενη επιφάνεια είναι λίγο πάνω από 2700 τ.χλμ. Ένας Mk-29 με ESSM Block 2, μπορεί να καλύψει 7850 τ.χλμ.! Σχεδόν τριπλάσια επιφάνεια, με ένα μόνο υβριδικό σύστημα και χωρίς τις αδυναμίες στόχευσης και καθοδήγησης των παλαιάς τεχνολογίας σοβιετικών βλημάτων. Έχουμε λοιπόν, 6 μεγάλα νησιά, άρα 6 ραντάρ WM-25, 6 ΚΔΠ και 8 εκτοξευτές Mk-29, αν σκεφτούμε να χρησιμοποιήσουμε δυο σε Ρόδο και Μυτιλήνη και από έναν στα υπόλοιπα. Το «νέο» σύστημα θα αποτελείται: από ένα όχημα για τον εκτοξευτή, ένα για το ραντάρ, ένα για το ΚΔΠ και φυσικά ένα ακόμα για την αναχορηγία των βλημάτων. Η μάλλον εξωτική αυτή ιδέα, προϊόν της οικονομικής ένδειας, που παρά τις πρόσφατες επενδύσεις σε ΠΝ και ΠΑ, εξακολουθεί να μαστίζει τον ΣΞ, κάνει την ανάγκη φιλοτιμία, λύνοντας με έμμεσο τρόπο ένα σημαντικό πρόβλημα του αμυντικού μας σχεδιασμού, θα ήταν καλό να μελετηθεί από τους επιτελείς του ΓΕΣ, καθώς μιλάμε για την αξιοποίηση ενός καλύτερου πύραυλου και ενός ικανού ραντάρ, άρα και για πολύ καλύτερες πιθανότητες κατάρριψης, προσφέροντας πρόσθετη ασφάλεια, αφού ο εχθρικός στόχος δεν θα πλησιάσει αρκετά το νησί, το οποίο όχι μονό θα καλύπτεται εξ ολοκλήρου από το νέο σύστημα, αλλά θα καλύπτει νησιά/νησίδες πλησίον αυτού.
Συμπληρωματικά στο υβριδικό Mk-29/ESSM Block 2/WM-25, θα δρα το SA-8B μέχρι να αντικατασταθεί και το ASRAD, αλλά από την στιγμή που η αύξηση των αριθμών αυτού του τελευταίου τύπου δεν είναι εφικτή, ίσως θα έπρεπε να διερευνηθεί η πιθανότητα να αποκτηθεί μια βελτιωμένη έκδοση του βλήματος STINGER, ενώ κρίνεται επιβεβλημένο τα νησιά (και ο Έβρος) να εμπλουτιστούν με αντι-drone συστήματα. Για τα δίδυμα πυροβόλα, η αναβάθμιση με θερμικό σκοπευτικό και αποστασιόμετρο λέιζερ, μάλλον απαιτεί σημαντικό κονδύλι που δύσκολα θα διατεθεί. Ακόμα και έτσι, τα δυο όπλα αποτελούν θανάσιμο κίνδυνο για τα ελικόπτερα του αντιπάλου. Τα πάντα εξαρτώνται από την εκπαίδευση και τις τακτικές χρήσης των χειρίστων τους. Ο αριθμός των πυροβόλων και των δυο τύπων είναι αρκετά μεγάλος. Ενδεικτικά μιλάμε για 458 ZU-23 (δεν περιλαμβάνονται τα 48 επί ΒΜΡ-1) όλα ρυμουλκούμενα στα Τ.Π/Ζ και 258 RH-202 και αυτά ρυμουλκούμενα στις μονάδες ΠΒ. Επίσης υπάρχουν άλλα 326 γερμανικά πυροβόλα στις βάσεις και εγκαταστάσεις της ΠΑ, με το σύνολο υπερβαίνει τις 1000 μονάδες. Αν τα μισά από αυτά τα αναπτύξουμε στα νησιά, τότε μιλάμε για ένα αριθμό 60 με 80 πυροβόλων, ανάλογα το νησί. Με την κατάλληλη διάταξη τους, τεχνικές παραλλαγής και ελέγχου πυρός, μπορεί να δημιουργηθεί ένα μαζικό και δυσκολοκατάβλητο φράγμα πυρός για ελικόπτερα, drones και ελαφρά αεροσκάφη, καλύπτοντας τα όποια ρήγματα προκύψουν στις ζώνες των Mk-29/ESSM Block 2/WM-25 και των SA-8B, ASRAD.
Σκοπός αυτού του κειμένου, είναι να δώσει μια ιδέα που θα μπορούσε να ενεργοποιήσει τα αντανακλαστικά «ανήσυχων» στελεχών του πυροβολικού, για να δημιουργήσουν ένα «πατενταρισμένο» αλλά ικανότατο Α/Α σύστημα. Τα στοιχεία του συστήματος υπάρχουν, ενώ η χρήση των «ναυτικών» κομματιών σε «στεριανούς» φορείς, εκτιμούμε πως δεν είναι ανυπέρβλητο τεχνητό εμπόδιο. Άραγε θα σκεφθεί να εντάξει ο ΣΞ, ένα ναυτικό σύστημα που του δίνει τεράστιες δυνατότητες σε σύγκριση με τα σημερινά; Ελπίζουμε πως ναι, άλλωστε οι καιροί απαιτούν άμεσες και φθηνές λύσεις, οπότε εάν υπάρχει διάθεση ανοίγεται πεδίον δόξης λαμπρό.
* Το παρόν δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Στρατηγική (τεύχος 327, Μάρτιος 2022), με άλλο τίτλο: «‘‘Δωρεάν’’ Αντιαεροπορική Άμυνα Νήσων: Πως τα αποσυρόμενα αποθέματα α/α όπλων του ΠΝ θα θωρακίσουν Αν. Αιγαίο & Δωδεκάνησα», ενώ εκ παραδρομής το όνομα του συντάκτη αποδόθηκε διαφορετικό. Το περιοδικό στο επόμενο τεύχος (τεύχος 328, Απρίλιος 2022), στην σελίδα 2, έκανε διόρθωση, αναφερόμενο στο λάθος και στον Πολυδεύκη Μαθιουδάκη σαν τον συγγραφέα του εν λόγω άρθρου.