Γράφει ο Θεόδωρος Νικολοβγένης
πρώτη δημοσίευση στο περιοδικό ” ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ” το 2012
Ιστορικό πλαίσιο
Όταν στις 28 Οκτωβρίου του 1940 η φασιστική Ιταλία επιτίθονταν στη μικρή σε έκταση Ελλάδα, κανείς δε φαντάζονταν την εξέλιξη της εκστρατείας αυτής. Ο ηρωικός Ελληνικός Στρατός έριξε τις οκτώ εκατομμύρια λόγχες του Μουσολίνι στο καναβάτσο και ανάγκασε το Χίτλερ να κατηφορίσει στα Βαλκάνια εκδίδοντας την Κατευθυντήριο Διαταγή υπ’ αριθμόν 20 «Επιχείρηση Μαρίτα» της 13/12/1940 από την οποία διαφαίνεται πως η εκτίμηση του Χίτλερ ήταν οτι η κατάληψη των Βαλκανίων και του Αιγαίου θα ευοδούνταν περίπου το Μάρτιο του ’41. Δυστυχώς όμως για τον Άξονα, μόλις την 6η Απριλίου 1941 η Βερμαχτ εμπλέκονταν με τους ηρωικούς πολεμιστές των οχυρών της Γραμμής Μεταξά, ενώ η επιχείρηση «Ερμής» που προέβλεπε την κατάληψη της νήσου Κρήτης, ξεκίνησε στις 20 Μάιου και ολοκληρώθηκε τις πρώτες ημέρες του Ιουνίου του ιδίου έτους.
Το ¨Φρούριο Κρήτη¨
Κοιτώντας κανείς το χάρτη της Μεσογείου μπορεί εύκολα να καταλάβει τη στρατηγική αξία της Κρήτης. Ο κατέχων τη νήσο ελέγχει όλες τις διόδους που ενώνουν την Ευρώπη, την Αφρική και την Ασία. Για τους Επιτελικούς Αξιωματικούς η Κρήτη ήταν η αεροπορική και ναυτική βάση κλειδί για την εποχή καθώς από εκεί θα μπορούσαν να εφοδιάζουν τα στρατεύματα που πολεμούσαν στη βόρεια Αφρική.
Οι Βρετανοί είχαν επιδείξει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τη νήσο. Συγκεκριμένα, όταν το 1938 δημιούργησαν την ΜΙ(R) – Military Intelligence (Research)- πρόδρομο των Special Operations Executive (S.O.E) φρόντισαν να στρατολογήσουν τον John Pendlebury που είχε σπουδάσει αρχαιολογία στο Winchester College και γνώριζε σε άριστο βαθμό την Κρήτη από τη θητεία του ως έφορος αρχαιοτήτων της Κνωσού στα μέσα της δεκαετίας του 1930.
Αν και η ηλικία του Pendlebury ήταν μεγάλη για ειδικές επιχειρήσεις, η φυσική του κατάσταση ήταν άριστη. Ήταν πολύ γνωστός δρομέας και άλτης στο Κέμπριτζ και μάλιστα κάποια στιγμή πριν τον πόλεμο, ενώ βρισκόταν στην Κνωσό, είχε διανύσει πεζός μια απόσταση 1000 μιλίων στα βουνά της Κρήτης.
Αφορμή για την αποστολή του Pendlebury στην Κρήτη στάθηκε η επίθεση των Γερμανών στη Γαλλία και τις Κάτω Χώρες το Μάιο του 1940 και η ολοένα αυξανόμενη πιθανότητα εμπλοκής της βαλκανικής χερσονήσου στον πόλεμο. Με υδροπλάνο ταξίδεψε ως την Κρήτη, μέσω Αθηνών, όπου κάνοντας ατέλειωτες πεζοπορίες, άρχισε να έχει επαφές με φίλους και να οργανώνει αντιστασιακές ομάδες οι οποίες θα ήταν ζωτικής σημασίας σε περίπτωση εισβολής των γερμανών στο εξαιρετικής στρατηγικής σημασίας νησί. Διέμενε μάλιστα στην έπαυλη «Αριάδνη» που την είχε χτίσει ο ίδιος o Άγγλος αρχαιολόγος Έβανς την περίοδο των ανασκαφών στο παλάτι του βασιλιά της Κρήτης Μίνωα, δίνοντας κιόλας σε αυτή το όνομα της κόρης του βασιλιά Μίνωα.
Σαρανταοκτώ μόνο ώρες μετά την Ιταλική εισβολή στην Ήπειρο, οι πρώτοι Βρετανοί στρατιώτες της 14ης Ταξιαρχίας Πεζικού αποβιβάστηκαν στην Κρήτη προς φύλαξη της νήσου. Πολλοί Βρετανοί αξιωματικοί επίσης βρέθηκαν στο ξενοδοχείο «Μεγάλη Βρετανία», που είχε εντωμεταξύ επιταχθεί και χρησιμοποιούνταν ως το Γενικό Αρχηγείο των ενόπλων δυνάμεών μας, ως σύμβουλοι. Ανάμεσα σε αυτούς ήταν και ο Michael Forester και ο Patrick Leigh Fermor που θα συνέδεαν αργότερα το όνομά τους με την αντίσταση στη μεγαλόνησο.
Με την απόβαση των βρετανικών στρατευμάτων στην Κρήτη ο Pendlebury φόρεσε τη στολή του Ιλάρχου και έγινε ο σύνδεσμος τους με τις Ελληνικές αρχές. Εκπόνησε μάλιστα κι ένα σχέδιο που υπέβαλε στους ανωτέρους του στο οποίο ανέφερε πως το ηθικό και τα φιλοβρετανικά αισθήματα των Κρητικών είναι τόσο υψηλά που εάν είχαν οπλισμό θα μπορούσαν μόνοι τους να αποκρούσουν μια γερμανική εισβολή.
Η κατάληψη της Ελλάδος και η Επιχείρηση Ερμής
Με τη διάσπαση του μετώπου και την κατάληψη της ηπειρωτικής Ελλάδος από τα γερμανικά στρατεύματα, σειρά είχε η Κρήτη. Την επιχείρηση «Ερμής», όπως ονομάστηκε, θα υλοποιούσε το ΧΙ Αεροπορικό Σώμα με Διοικητή τον Πτέραρχο Kurt Student. Στο Σώμα αυτό υπάγονταν και η επίλεκτη Μεραρχία Αλεξιπτωτιστών. (1)
Οι δυνάμεις ασφαλείας του νησιού υπό τον Υποστράτηγο Freyberg ήταν ενημερωμένες για την επιχείρηση «Ερμής» από υποκλοπές και είχαν λάβει αμυντική διάταξη με τις εφεδρείες τους προσανατολισμένες ορθά. Περίμεναν δίχως άλλο οτι οι κύριες επιθετικές προσπάθειες των Γερμανών θα ήταν στα αεροδρόμια του Μάλεμε και του Ηρακλείου.
Στις 20 Μαΐου οι πρώτοι θόλοι των γερμανών αλεξιπτωτιστών αναπτύσσονταν πάνω από το αεροδρόμιο του Μάλεμε και του Ηρακλείου. Οι Γερμανοί παρά την αβυσσαλέα αντίδραση των υπερασπιστών του νησιού, κατάφεραν να ολοκληρώσουν την κατάληψη της Κρήτης στις 01 Ιουνίου, πληρώνοντας όμως βαρύ φόρο αίματος.(2) Πρώτος Γερμανός Διοικητής της Κρήτης τέθηκε ο Student.
Η Αντίσταση
Με το πέρας των επιχειρήσεων στην Κρήτη, οι Γερμανοί ήταν οργισμένοι. Η Βερμαχτ είχε υποστεί τις βαρύτερες απώλειες από τότε που άρχισε ο πόλεμος. Το μένος τους για την αντιμετώπιση που εισέπραξαν από τον ντόπιο πληθυσμό, οδήγησε τον Student στις 31 Μαΐου να εκδώσει μία διαταγή στην οποία εκτός των άλλων ανέφερε πως εξουσιοδοτεί τις υφιστάμενές του διοικήσεις να εκτελούν πολίτες και να αφανίζουν ολόκληρα χωριά ως αντίποινα για αντάρτικες ενέργειες και φόνους γερμανών στρατιωτών. (3)
Η Κρήτη είχε χωριστεί σε δυο λωρίδες. Η γερμανική λωρίδα περιλάμβανε τους νομούς Χανίων, Ρεθύμνου και Ηρακλείου, ενώ η Ιταλική περιορίζονταν στο νομό Λασιθίου όπου διοικητής ήταν ο Στρατηγός Angelo Carta που διοικούσε με σχετική χαλαρότητα.
Στη διοίκηση της νήσου τον Student αντικατέστησε ο Στρατηγός Adrae. Το φθινόπωρο του ’42 τον διαδέχθηκε ο πιο καλλιεργημένος Brauer και αυτόν τον αντικατέστησε ο πλέον μισητός Στρατηγός Muller την άνοιξη του ’44. H έδρα του εκάστοτε Γερμανού Διοικητού ήταν το σπίτι της οικογένειας των Βενιζέλων στα Χανιά. Επιπροσθέτως υπήρχε κι ένας Διοικητής Μεραρχίας ο οποίος είχε το επιτελείο του νοτίως του Ηρακλείου, στις Αρχάνες και ως διαμονή του την έπαυλη Αριάδνη.
Το μεγάλο πρόβλημα των Γερμανών ήταν οι πολεμοχαρείς παραδόσεις και το αντιστασιακό πνεύμα των Κρητικών και η φύλαξη των νοτίων παραλίων του νησιού ώστε να εμποδιστεί η συστηματική βρετανική βοήθεια προς την Κρητική αντίσταση, διότι η S.O.E έστελνε συνεχώς πράκτορες ώστε να συνεχίσουν το έργο του Pendlebury.
Η Σύλληψη και Εκτέλεση της Ιδέας
Λίγο πριν το τέλος του 1943 ο Sandy Rendell (μέλος της SOE) που βρισκόταν στην περιοχή του Λασιθίου έλαβε μήνυμα από τον ασύρματο πως ο Paddy Leigh Fermor με την ομάδα του, ερχόμενοι από το Πρίντεζι, θα έπεφταν με αλεξίπτωτα στην περιοχή για να απαγάγουν ένα γερμανό Στρατηγό. Ουσιαστικά επρόκειτο για μια ιδέα που είχε συλληφθεί τον Ιούνιο του 1942, με αφορμή το ότι ο τότε Γερμανός Διοικητής της νήσου Στρατηγός Andrae ζήτησε από το Μανούσο Μανουσάκη, πρωτοκλασάτο μέλος της Κρητικής Αντίστασης, να τον συνοδέψει στα Λευκά Όρη για κυνήγι αγριοκάτσικου μιας και ο δεύτερος ήταν γνώστης της περιοχής. Ο Μανουσάκης ενημέρωσε το σύνδεσμο της SOE για το γεγονός, αλλά η ιδέα έμεινε στα χαρτιά επειδή το κυνήγι ματαιώθηκε. Με τη μετάθεση του Andrae το θέμα ατόνησε, αλλά αναθερμάνθηκε με τα εγκλήματα πολέμου κατά του άμαχου πληθυσμού του Muller.
Μετά από πολλές αναβολές η ρίψη πραγματοποιήθηκε στις 04 Φεβρουαρίου στο οροπέδιο του Καθαρού. Το σχέδιο προέβλεπε ότι ο Fermor θα έπεφτε μαζί με την ομάδα του, αλλά επειδή η ζώνη ρίψεως (Ζ.Ρ) ήταν περιορισμένης έκτασης θα έπεφταν ένας ένας. Χώρος συγκεντρώσεως και αποκρύψεως είχε επιλεγεί μια σπηλιά εγγύς της Ζ.Ρ. Όταν ο πρώτος προσγειωνόταν θα έπρεπε να κάνει σινιάλο με το φακό του στον αρχηγό ρίψεως, ώστε να ρίψει τον δεύτερο. Για κακή τους τύχη όμως, μετά την έξοδο του Fermor από το αεροσκάφος, πυκνά σύννεφα κάλυψαν τη Ζ.Ρ. Μάταια το αεροσκάφος εκτελούσε κύκλους πάνω από τη Ζ.Ρ, χωρίς όμως ο Αρχηγός Ρίψεως να μπορεί να δει τα φωτεινά σήματα του Fermor. Για να μην αποκαλυφθεί η ενέργεια από τον ήχο των κινητήρων του αεροσκάφους η υπόλοιπη ομάδα του Fermor αποφάσισε να ματαιώσει τη ρίψη. Έτσι λοιπόν ο Fermor αναχώρησε από τη Ζ.Ρ και κρύφτηκε στην προκαθορισμένη σπηλιά μαζί με τον Rendell. Μετά από επικοινωνία μέσω ασύρματου με το Κάιρο αποφάσισαν να αναμένουν στη σπηλιά έως ότου λάβει χώρα η ρίψη ολόκληρης της ομάδος. Επτά ρίψεις ματαιώθηκαν την τελευταία στιγμή και όπως ήταν φυσικό όλη αυτή η δραστηριότητα προξένησε την περιέργεια των γερμανών. Υποθέτοντας πως στην περιοχή είχε πέσει ισχυρή καταδρομική δύναμη, διπλασίασαν τη φρουρά στην περιοχή και απέστειλαν αναγνωριστικές περιπόλους. Δυο από αυτές ήλθαν αντιμέτωπες στο σκοτάδι και αντάλλαξαν πυρά μεταξύ τους με δυο νεκρούς και αρκετούς τραυματίες.
Τελικά, αφού η προσπάθεια διείσδυσης της ομάδος του Fermor με αλεξίπτωτο απέτυχε, αποφασίσθηκε να εκτελεστεί δια θαλάσσης. Ακτή εξόδου ήταν η ακτή Τσούτσουρος στις 4 Απριλίου. Την ομάδα υποδοχής αποτελούσε ο Fermor, o Rendell, ο Γρηγόρης Χναράκης και ο Αντώνης Παπαλεωνίδας. Η ομάδα του Fermor αποβιβάστηκε με όλο της τον εξοπλισμό κι ευθύς αμέσως ξεκίνησαν μια κοπιαστική πορεία για το εσωτερικό του νησιού.
Την επόμενη ημέρα ο Fermor εξέδωσε την Προειδοποιητική του Διαταγή:
«Κύριοι, δυστυχώς για εμάς χάθηκε μια μεγάλη ευκαιρία να απαγάγουμε τον Υποστράτηγο Muller ο οποίος κύλησε στο αίμα το αδούλωτο νησί. Στη θέση του όμως μετατέθηκε ο τιμημένος με το Σταυρό των Ιπποτών για τη δράση του στο Ανατολικό μέτωπο Ταξίαρχος Κράιπε που μόλις πριν μια εβδομάδα έλαβε προαγωγή σε Υποστράτηγο. Σας παρουσιάζω κάποιες φωτογραφίες του».
Ευθύς αμέσως η ομάδα ξεκίνησε την οργάνωση μάχης. Επεξεργάστηκαν μεγάλο όγκο πληροφοριών που είχε καταφέρει να συλλέξει ο Fermor και άλλοι Κρητικοί της αντίστασης και κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η απαγωγή θα πρέπει να εκτελεστεί στον ευρύτερο χώρο του Στρατηγείου του Κράιπε στις Αρχάνες ή στην κατοικία του την Έπαυλη Αριάδνη.
Η ομάδα πλέον είχε μετακινηθεί στην Κασταμονίτσα, όπου στο υπόγειο της κατοικίας ενός από τα μέλη της αντίστασης δημιούργησαν το δικό τους Χώρο Απομονώσεως. Μαζί τους συνενώθηκε και ο Μίκης Ακουμιανάκης,(4) ο οποίος αποτελούσε ένα σημαντικό μέλος της ομάδος, διότι είχε μεγαλώσει στην περιοχή της Κνωσού και μάλιστα στη διάρκεια των αναγνωρίσεων που έκανε για την επιχείρηση αυτή, είχε καταφέρει να γίνει φίλος με τον οδηγό του Στρατηγού, με αποτέλεσμα να διανυχτερεύσει μια νύχτα στην έπαυλη! Εάν συνυπολογιστεί το γεγονός πως υπήρχαν ακριβείς πληροφορίες και από τον Pendlebury από την εποχή που διέμενε στην έπαυλη, γίνεται εύκολα κατανοητό πως το τακτικό πλεονέκτημα που αποκτούσε η ομάδα ήταν τεράστιο.
Επόμενο βήμα ήταν να προβούν σε μια αναγνώριση ιδίοις όμασοι. Ο Fermor και ο Ακουμιανάκης περπάτησαν βήμα προς βήμα την απόσταση από το Επιτελείο του Κράιπε στις Αχάρνες έως την έπαυλη Αριάδνη. Ο Fermor ήταν υποστηρικτής της ιδέας πως η απαγωγή έπρεπε να γίνει μέσα στην έπαυλη. Ο Ακουμιανάκης διαφωνούσε κάθετα, διότι τα μέτρα ασφαλείας στην έπαυλη ήταν ασφυκτικά. Το διπλό συρματόπλεγμα στην περίμετρο, αλλά και ο μεγάλος όγκος των μηχανοκίνητων εμπλεγμένων δυνάμεων του εχθρού (5), απειλούσαν την επιτυχία της επιχείρησης, αλλά και αυτές τις ίδιες τις ζωές των καταδρομέων του Fermor. Έπεσαν σε βαθιές σκέψεις και ίσως από το μυαλό τους να πέρασε η λύση της ματαίωσης της Αποστολής.
Σαν σε αρχαία τραγωδία όμως, εμφανίστηκε ο από μηχανής θεός στο βάθος του δρόμου, το υπηρεσιακό όχημα του Κράιπε. Ο Fermor με τον Ακουμιανάκη παρέμειναν ψύχραιμοι και χαιρέτισαν το Στρατηγό. Ο Κραίπε ανταπέδωσε το χαιρετισμό και συνέχισε την πορεία του! «Ο κύβος ερίφθει» φώναξε ενθουσιασμένος ο Ακουμιανάκης. Δεν αντάλλαξαν κουβέντα με το Fermor, τα πνεύματά τους όμως είχαν ήδη συμφωνήσει. Η ενέδρα θα στηνόταν στο σταυροδρόμι όπου συναντιέται ο δρόμος Αρχάνες – Έπαυλη με το δρόμο Καστέλι – Ηράκλειο και θα απήγαγαν το Στρατηγό με το ίδιο του το όχημα!
Ο Fermor αναχώρησε για το νέο Χώρο Απομονώσεως της ομάδος που ήταν μια σπηλιά κάπου στα άγρια κρητικά βουνά, ενώ ο Ακουμιανάκης πήγε να φέρει δυο Γερμανικές στολές που θα χρησιμοποιούνταν στην επιχείρηση. ‘’Μάτια στο στόχο’’ (6) υλοποιήθηκαν από το φοιτητή Ηλία Αθανασάκη. Ήταν Κυριακή του Πάσχα, 19 Απριλίου του 1944.
Ο Fermor την επόμενη το πρωί εξέδωσε την Τελική Διαταγή:
« Καταρχήν θα σας αναλύσω το πώς έχει η κατάσταση. Οι θηριωδίες εναντίων του ντόπιου πληθυσμού έχουν γίνει αβάστακτες. Υπεύθυνος για όλα αυτά είναι ο Υποστράτηγος Muller ο οποίος μετατέθηκε στα Δωδεκάνησα (7). Η SOE σε συνεργασία με την Κρητική Αντίσταση αποφάσισε στη θέση του να απαγάγει το Στρατηγό Κράιπε…» ,(8)
και κατέληξε λέγοντας:
« Από την επιτυχία της επιχείρησης το ηθικό του κατατρεγμένου κρητικού λαού θα αναπτερωθεί και το μικρόβιο της αμφιβολίας θα ριζωθεί βαθιά στο μυαλό των γερμανών πως κανείς δεν είναι ασφαλής και πως αργά ή γρήγορα θα πληρώσει για τις εγκληματικές του πράξεις. Εμείς δε, θα αποδείξουμε στον κόσμο ότι δίκαια ο Χίτλερ μας απένειμε το χαρακτηρισμό « Επικίνδυνοι Άνδρες».
Η ιδέα ενεργείας ήταν αρκετά απλή:
Τμήμα Εφόδου θα ήταν η ομάδα του Fermor και του Moss η οποία θα ήταν ταγμένη στο πλάι του δρόμου στο επιλεχθέν σημείο της απαγωγής. Όταν ο Ηλίας Αθανασάκης, ο οποίος για τρεις ημέρες ήταν τα «μάτια επί του στόχου» και είχε μάθει να ξεχωρίζει το υπηρεσιακό όχημα του Κράιπε στο σκοτάδι, εγκατεστημένος μερικές εκατοντάδες μέτρα μακρύτερα, αναγνώριζε το όχημα του Στρατηγού, θα σήμαινε συναγερμό πατώντας ένα κομβίο που ήταν συνδεδεμένο με ένα κουδούνι στο τμήμα εφόδου. Αμέσως ο Fermor και ο Moss που μιλούσαν γερμανικά, ντυμένοι με τις γερμανικές στολές που έφερε ο Μίκης Ακουμιανάκης θα έβγαιναν στο δρόμο και θα έγνεφαν στον οδηγό να σταματήσει. Τότε θα ενεργούσε και η υπόλοιπη ομάδα που θα ακινητοποιούσε τον οδηγό και τον Κράιπε. Ο Fermor, o Moss, Τυράκης, Πατεράκης, Σαβιολάκης θα συνέχιζαν με το όχημα του Στρατηγού και τον ίδιο ως το χωριό Δροσιά, ενώ η υπόλοιπη ομάδα με τον οδηγό θα αναχωρούσε για το σημείο επανένωσης όλης της δύναμης στο Όρος Ίδη.
Το μεγάλο τους όμως πρόβλημά ήταν ποιοι θα χρησιμοποιoύνταν ως τμήματα ασφαλείας (αποκοπές),(9) ώστε το τμήμα Εφόδου να προβεί στην απαγωγή. Για το λόγο αυτό ήλθαν σε επαφή με πολλούς οπλαρχηγούς, ώστε να τους διαθέσουν τα τμήματά τους και τελικά κατέληξαν σε έναν ντόπιο οπλαρχηγό εν ονόματι Μπούρτζαλη. Τον ειδοποίησαν με αγγελιαφόρο και αυτός με τη σειρά του ανταποκρίθηκε άμεσα και μετά από δύο ημέρες ο Μπούρτζαλης και οι δεκατέσσερις άνδρες του έφτασαν στο Χώρο Απομονώσεως της ομάδος του Fermor.
Ημέρα που θα ελάμβανε χώρα η ενέδρα καθορίσθηκε η 22α Απριλίου.
Σύμφωνα με το σχέδιο λοιπόν, όλη η καταδρομική δύναμη προωθήθηκε στο σημείο διασποράς το πρωί της 22ας Απριλίου και κάθε τμήμα τάχθηκε στο σημείο που έπρεπε και ανέμενε. Για κακή τους τύχη όμως επί τρεις ημέρες ο Στρατηγός επέστρεφε από το επιτελείο του πριν νυχτώσει. Πριν ο Θεός ξημερώσει την τέταρτη ημέρα (25 Απριλίου) ξεκίνησε μια δυνατή βροχή, αυξάνοντας τον εκνευρισμό της ομάδος που είχε προκληθεί ήδη, από τις συνεχής αναβολές της ενέδρας. Σαν να μην έφθανε αυτό, μόλις σταμάτησε η βροχή οι χωρικοί βγήκαν στο ύπαιθρο να μαζέψουν σαλιγκάρια κι έτσι το τμήμα του Μπουρτζαλή αναγκάσθηκε να μετακινηθεί και να ταχθεί στο εναλλακτικό σημείο προκειμένου να μην αποκαλυφθεί.
Ο Fermor και ο Moss άρχισαν να ανησυχούν. Δεν ήταν σίγουροι για το πόσο ακόμη θα έκαναν υπομονή οι άνδρες τους καθώς διένυαν την πέμπτη ημέρα (26 Απριλίου) όπου εκτεθειμένοι στα στοιχεία της φύσης, άγρυπνοι και νηστικοί περίμεναν στις θέσεις τους. Η ώρα ήταν 21:30 όταν μετά από τρεις – τέσσερις λάθος συναγερμούς η τύχη τους χαμογέλασε. Το όχημα του Στρατηγού εμφανίστηκε στο βάθος, ενώ οι καρδιές όλων άρχισαν να χτυπούν πιο γρήγορα κι αισθάνθηκαν μιαν ανατριχίλα. Το μαρτύριό τους έφτανε στο τέλος του. Αναμφίβολα, έπρεπε να δώσουν τον καλύτερό τους εαυτό.
Ο Ηλίας Αθανασάκης πάτησε το κουμπί και το κουδούνι ήχησε. Ο Fermor και ο Moss βγήκαν στη μέση του δρόμου όπως προέβλεπε το σχέδιο κι έκαναν νόημα στο αυτοκίνητο να σταματήσει. Το πλησίασαν κι από τις δυο πλευρές κι ο Fermor έριξε το φως του φακού που κρατούσε στο πρόσωπο του Στρατηγού και ζήτησε να δει τα χαρτιά του. Πριν προλάβει να διαμαρτυρηθεί ο οδηγός, το τμήμα εφόδου εμφανίστηκε και ταυτόχρονα άνοιξαν κι οι δυο πόρτες του αυτοκινήτου κι ο Moss χτύπησε με ένα ρόπαλο τον οδηγό κάνοντάς τον να χάσει προς στιγμήν τις αισθήσεις του. Από τη άλλη πλευρά καθώς ο Fermor σημάδευε με το περίστροφό του τον Κράιπε και τον τραβούσε έξω από το όχημα ο Μανώλης Πατεράκης και δυο άλλοι του φόρεσαν χειροπέδες. Ο Μίκης Ακουμιανάκης, παρασυρόμενος από την αδρεναλίνη και την ένταση της στιγμής φώναξε κατάμουτρα στο Στρατηγό: « Was wollen sie in Kreta?» (Τι γυρεύετε στην Κρήτη;). Ο Fermor φορώντας το πηλίκιο του Στρατηγού κάθισε στη θέση του συνοδηγού ενώ στις πίσω θέσεις στριμώχθηκαν οι Τυράκης, Πατεράκης, Σαβιολάκης και ο δυστυχής Κράιπε. Οι τρείς τους τον είχαν στριμώξει στο πάτωμα του αυτοκινήτου έχοντας στο λαιμό του το μαχαίρι του commando. Η όλη επιχείρηση διήρκεσε λιγότερο από ένα λεπτό!
Η διαφυγή
Η φάση της Αποχώρησης – Απομάκρυνσης από το σημείο της ενέδρας ξεκινάει με τη διασπορά της καταδρομικής δύναμης και το Moss κρατώντας το τιμόνι στα χέρια του να οδηγεί το υπηρεσιακό αυτοκίνητο του Στρατηγού προς το Ηράκλειο. Η υπόλοιπη ομάδα κρατώντας αιχμάλωτο τον οδηγό του Κράιπε ξεκίνησε για το Όρος Ίδη. Είχαν λάβει οδηγίες να μην πειράξουν τον οδηγό του Κράιπε. Η διαταγή του Διοικητού του « Φρουρίου Κρήτη» για αντίποινα ήταν ανασταλτική. Ο Fermor, o Moss, αλλά πολύ περισσότερο οι ντόπιοι αντιστασιακοί δεν ήθελαν σε καμία περίπτωση να προκαλέσουν τους Γερμανούς στο να διώξουν και να βασανίσουν τον άμαχο πληθυσμό. Όμως οι διαταγές του Fermor παρακούστηκαν. Οι Κρήτες οδήγησαν τον οδηγό σε σημείο που μπορούσαν να κρύψουν το πτώμα του, του επέτρεψαν να ρίξει μια τελευταία ματιά στη φωτογραφία της οικογενείας του υπό το φως ενός φακού και του έκοψαν αθόρυβα το λαρύγγι.
Καθώς το όχημα πλησίαζε στην Έπαυλη Αριάδνη οι σκοποί της πύλης ευθυτενείς, απέδωσαν τιμές στο Στρατηγό παρουσιάζοντας του τα όπλα τους. Ο Fermor με ύφος αυστηρό τους ανταπέδωσε το χαιρετισμό και το όχημα απομακρύνθηκε. Λίγα λεπτά αργότερα έφθασαν στις πύλες του Ηρακλείου, όπου επαναλήφθηκε το σκηνικό της Έπαυλης. Οι σκοποί βλέποντας τα τριγωνικά σημαιάκια με το σήμα το Στρατηγού άνοιξαν τις πύλες.
« Ουφ, εδώ περίμενα να μας ελέγξουν» είπε ο Fermor στο Moss.
« Μην ξεχνάς και την πύλη Χανίων» απάντησε αυτός.
Η ανακούφισή τους όμως δεν κράτησε για πολύ. Είναι νόμος φαίνεται στις Ειδικές Επιχειρήσεις πάντα κάτι να δυσκολεύει τα πράγματα. Οι δρόμοι του Ηρακλείου είχαν πλημυρίσει με κόσμο. Ήταν η Κυριακή του Θωμά κι οι Ηρακλειώτες έκαναν τον βραδινό τους περίπατο. Το όχημα δεν μπορούσε να κινηθεί γρηγορότερα από ένα πεζό και υπήρχε ο κίνδυνος κάποιος διερχόμενος γερμανός στρατιώτης να καταλάβει πως στη θέση του στρατηγού κάθονταν κάποιος άλλος και να υποψιαστεί πως κάτι συμβαίνει.
«Αυτό θα ήταν ένα άδοξο για εμάς τέλος» σκέφτηκε ο Fermor και χαμήλωσε το γείσο του πηλικίου του ενώ ταυτόχρονα άρχισε να φωνάζει :
« Generals wagen !!!» ( Όχημα Στρατηγού). Το θέαμα των Γερμανών στρατιωτών που στο άκουσμα της φράσης αυτής κοκάλωναν και χαιρετούσαν το όχημα, με το Στρατηγό να έχει γίνει ένα με το πάτωμα κι από πάνω του να κάθονται οι τρεις πατριώτες ήταν απρόσμενο μα και αστείο. Η θεά Τύχη βόηθησε και στην πύλη που οδηγούσε στα Χανιά αυτούς τους «Επικίνδυνους Άνδρες» οι οποίοι έφθασαν στο χωρίο Δροσιά, όπως ακριβώς προέβλεπε το σχέδιο. Εκεί αποβιβάσθηκαν ο Moss, o Κράιπε, ο Πατεράκης κι ο Σαβιολάκης και ξεκίνησαν πεζοί για το σημείο συνενώσεως με την ομάδα που σκότωσε τον οδηγό του Κράιπε. Ο Fermor με τον Τυράκη συνέχισαν με το όχημα, ώσπου έφθασαν στην πλησιέστερη ακτή, ώστε να παραπλανήσουν τους γερμανούς πως εντέλει αποχώρησαν από την Κρήτη με υποβρύχιο. Μάλιστα στο μπροστινό κάθισμα, άφησαν μια σφραγισμένη επιστολή προς τη γερμανική διοίκηση που ανέφερε πως η επιχείρηση είχε σχεδιαστεί εξολοκλήρου από βρετανούς αξιωματικούς με έδρα το Κάιρο καθώς και ορισμένα βρετανικά αντικείμενα. Με αυτό επεδίωκαν να πείσουν τους γερμανούς πως ο ντόπιος πληθυσμός δεν είχε καμία απολύτως σχέση με την επιχείρηση, οπότε δεν δικαιολογούνταν αντίποινα!
«Προς τας Γερμανικάς Αρχάς Κρήτης.
Κύριοι,
Ο περιφερειακός διοικητής σας στρατηγός ΚΡΑΙΠΕ ηχμαλοτίσθη προ ολίγων ωρών από Βρετανικήν δύναμην καταδρομών υπό τας διαταγάς μας.
Την στιγμήν κατά την οποίαν θα αναγιγνώσκετε την παρούσαν τόσον αυτός όσον και ημείς θα ευρισκόμεθα καθ’ οδόν προς Κάιρον.
Επιθυμούμεν να τονίσωμεν κατά τον πλέον κατηγορηματικόν τρόπον ότι η επιχείρησης αύτη, εξετελέσθη χωρίε καμίαν βοήθειαν εκ μέρους κρητών ή Κρητών ανταρτών και ότι εχρησιμοποιήθησαν μόνον ως οδηγοί στρατιώται υπηρετούντες εις τον στρατόν της Α.Μ του Βασιλέως των Ελλήνων εις Μέσην Ανατολήν, ούτινες ήλθον μεθ’ ημών.
Ο Στρατηγός σας είναι ένας έντιμος αιχμάλωτος πολέμου και θα τύχει της μεταχειρίσεως, ήτις προσήκει εις τον βαθμόν του.
Οιασδήποτε φύσεως αντίποινα κατά του πληθυσμού της Κρήτης θα είναι παντελώς αδικαιολόγητα και άδικα.
Ελπίζομεν να σας επανείδωμεν συντόμως.
ΠΑΤΡΙΚ ΛΗ ΦΕΡΜΟΡ
Ταγματάρχης
ΟΥΙΛΛΙΑΜ ΣΤΑΝΛΕΥ ΜΟΣΣ
Λοχαγός
ΥΓ: Λυπούμεθα που είμεθα υποχρεωμένοι να εγκαταλείψωμεν εδώ αυτήν την ωραία κούρσα».
Το τμήμα του Moss με τον Κράιπε έφθασε σε μια σπηλιά πάνω από το χωριό Ανώγεια όπου και διανυκτέρευσε. Ποιος άραγε δεν θα ήθελε να γνωρίζει τι ακριβώς σκέπτονταν ο δοξασμένος Στρατηγός της Βερμαχτ; Η θλίψη του μεγάλωσε όταν ανακάλυψε πως κατά τη διάρκεια της απαγωγής , μάλλον , απώλεσε το Σταυρό των Ιπποτών. Ο Fermor με τον Τυράκη έφθασαν στα Ανώγεια τα χαράματα. Η έλευση του στο χωριό δεν έτυχε καλωσορίσματος καθώς φορούσε ακόμη τη γερμανική στολή. Σύνδεσμός του στα Ανώγεια ήταν ο ιερέας του χωριού πάτερ Σκουλάς, ένας ηρωικός ιερέας με αδούλωτο φρόνημα ο οποίος ήταν και αλεξιπτωτιστής!
Μέχρι ο Fermor να φθάσει στο σπίτι του Ιερέως «απολάμβανε» την κρητική φιλοξενία. Οι άνδρες έφτυναν στο δρόμο και οι γυναίκες έκλειναν με δύναμη τα παραθυρόφυλλα, ενώ τα μικρά παιδία σαν αγγελιαφόροι έτρεχαν στο χωριό κι φώναζαν το προσυμφωνημένο σύνθημα για αυτές τις περιπτώσεις: «Τα μαύρα γελάδια ξεχύθηκαν στα χωράφια με το στάρι». Ακόμη και η σύζυγος του Ιερέα έως ότου πεισθεί για την ταυτότητα του Fermor τον «έλουσε» με κάποια κοσμητικά επίθετα… Τελικά τους φιλοξένησαν με καλό σπιτικό φαγητό και κρασί. Το ίδιο βράδυ ο Fermor και ο Τυράκης αναχώρησαν για τα βουνά προς συνένωση με την υπόλοιπη ομάδα. Πριν το πρώτο φώς έφθασαν στο σημείο ραντεβού (RV point). Η χαρά των ανδρών ήταν τόσο μεγάλη που άρχισαν τις ζητωκραυγές. Αισθάνθηκαν πως η πολύχρονη κρητική αντίσταση που συντηρήθηκε με πολύ αίμα κι αμέτρητες θυσίες δικαιώθηκε.
Το επόμενο βράδυ (27 Απριλίου) κινήθηκαν προς το κρησφύγετο της ομάδος του Μιχάλη Ξυλούρη, όπου τους περίμεναν τρεις βρετανοί του Tom Dunbabin, ενώ τη νύχτα της 28ης Απριλίου, αφού αναρριχήθηκαν ως την κορυφή της Ίδης έφθασαν στην τεράστια σπηλιά – λαβύρινθο η οποία χρησιμοποιούνταν ως κρησφύγετο ανταρτικών δυνάμεων από την εποχή της τουρκοκρατίας. Στη σπηλιά αυτή οι βρετανοί είχαν εγκαταστήσει σταθμό ασυρμάτου απ΄ όπου επικοινωνούσαν με το Κάιρο. Αυτό ακριβώς προέβλεπε και το σχέδιο. Για κακή τους τύχη όμως, ο ασύρματος δεν λειτουργούσε κι έτσι δεν μπορούσε να επιβεβαιωθεί το ραντεβού με το σκάφος που θα τους μετέφερε στο Κάιρο από την ακτή Σαχτούρια. Τη λύση έδωσαν τρεις πιτσιρικάδες οι οποίοι στάλθηκαν στον Sandy Rendell στα ανατολικά, στον Dick Barnes στα βόρεια και τον Ralph Stockbridge κοντά στο Ρέθυμνο. Κάθε ένας από τους αγγελιαφόρους μετέφερε ένα αντίγραφο του μηνύματος προς το Κάιρο. Η κατάσταση κινδύνευε να τεθεί εκτός ελέχγου…
Εκτός ελέχγου όμως ήταν και η κατάσταση στο Στρατηγείο του Διοικητού του «Φρουρίου Κρήτη». Ο Στρατηγός Muller είχε πέσει σε βαθιές σκέψεις κι αναρωτιόνταν αν ο Κράιπε ήταν ακόμα ζωντανός. Άνοιξε ένα χάρτη της Κρήτης πάνω στο τραπέζι και σκεφτόταν σιωπηλός. Οι Επιτελείς του τον παρακολουθούσαν αμίλητοι ενώ κανείς δεν τολμούσε να σπάσει την απόλυτη ησυχία.
«Μου φαίνεται ότι η τύχη έπαιξε άσχημο παιχνίδι στον καλό μου φίλο Κράιπε. Απήχθει μόλις μια ημέρα μετά την προαγωγή του». Είπε ο Muller σπάζοντας τη νεκρική σιγή. « ΄Αραγε να είναι ακόμη ζωντανός; Το μόνο σίγουρο πάντως είναι πως το κύρος μας πληγώθηκε ανεπανόρθωτα. Όπως και να ΄χει πάντως είμαστε υποχρεωμένοι να εξαντλήσουμε όλα τα μέσα έως ότου βρούμε τον ίδιο ή το πτώμα του …»
Η συγκέντρωση του Επιτελείου ολοκληρώθηκε έχοντας αποφασισθεί ότι θα κινητοποιούνταν όλες οι γερμανικές δυνάμεις κατοχής ώστε να αποκλείσουν όλα τα χωριά της επαρχίας Ηρακλείου καθώς και όλες τις πιθανές ακτές διαφυγής. Παράλληλα τρία αεροσκάφη θα πραγματοποιούσαν εναέρια παρατήρηση και θα πετούσαν προκηρύξεις με σκοπό την ψυχολογική καταπίεση του ντόπιου πληθυσμού. Αντίποινα δεν αποφασίσθηκαν προφανώς για να μην προκαλέσουν τους απαγωγείς του Κράιπε σε περίπτωση που αυτός ήταν ακόμη ζωντανός.
Αυτή ήταν και κατάσταση που αντιμετώπιζαν ο Fermor και η ομάδα του καθώς μετακινούνταν από σπηλιά σε σπηλιά τρία εικοσιτετράωρα τώρα. Κατευθύνθηκαν λοιπόν προς την ακτή επιβίβασης στα Σαχτούρια αλλά ανακάλυψαν πως η ακτή φυλάσσονταν από ισχυρή γερμανική δύναμη.
Ο Fermor αναχώρησε βόρεια ώστε να κανονίσει άλλη ακτή επιβίβασης. Στην πραγματικότητα όμως επρόκειτο για ένα σύμπλεγμα τραγικών συμπτώσεων που οι απαγωγείς, άλλες τις κατάλαβαν την επόμενη ημέρα κι άλλες τις έμαθαν πολύ μετά τη λήξη του πολέμου. Συγκεκριμένα, οι γερμανοί είχαν λάβει μια πληροφορία πως ένα καΐκι γεμάτο οπλισμό είχε φθάσει στις νότιες ακτές του νησιού και πως ο οπλισμός αυτός είχε μεταφερθεί με 30 γαϊδούρια στο εσωτερικό. Παράλληλα ο θυμός τους μεγάλωνε εξαιτίας της Πασχαλινής επίθεσης του οπλαρχηγού Πετρακογιώργη με το αντάρτικο σώμα του που τους στοίχισε 8 νεκρούς. Επίσης μια γερμανική περίπολος ανακάλυψε κρυμμένα όπλα στο χωριό Λοκριά, ενώ μια άλλη συνέλαβε τρεις βοσκούς που βοσκούσαν τα πρόβατά τους σε μια απαγορευμένη ακτή πλησίον της ακτής Σαχτούρια και καθώς τους μετέφεραν στη βάση τους δέχθηκαν επίθεση από αντάρτικη ομάδα. Πέντε γερμανοί σκοτώθηκαν στη συμπλοκή αυτή. Όπως γίνεται εύκολα κατανοητό λοιπόν, οι γερμανοί συνδύασαν όλες τις πληροφορίες με τα γεγονότα κι αποφάσισαν να στείλουν φρουρές σε όλες τις ακτές του νοτίου τμήματος του νησιού. Μια εξ αυτών στρατοπέδευσε και στην ακτή Σαχτούρια.
Μετά από όλα αυτά οι απαγωγείς έπρεπε να μεταφερθούν στο εσωτερικό έως ότου «κοπάσει η μπόρα». Οι γερμανοί χάνοντας την ψυχραιμία τους άρχισαν τα αντίποινα στα χωριά της επαρχίας Ηρακλείου. Οι εκρήξεις και οι μαύροι καπνοί γίνονταν αντιληπτά από ένα μαντρί κοντά στο Γερακάρι όπου είχα μεταφερθεί ο Κράιπε με την υπόλοιπη ομάδα. Η διαφυγή της ομάδας συνεχίστηκε από κρησφύγετο σε κρησφύγετο σε αργούς όμως ρυθμούς διότι ο Στρατηγός έπεσε από το μουλάρι που τον μετέφερε και χτύπησε τον ώμο του σε ένα βράχο. Τελικά ήρθαν σε επαφή με τον Barnes και το Stockbridge στις 7 Μαΐου. Αμέσως στάλθηκαν σήματα στο Κάιρο. Η νύχτα πέρασε γεμάτη αγωνία για τους «Επικίνδυνους Άνδρες» του Fermor καθώς συμπληρώνονταν ήδη η δωδέκατη νύχτα από αυτήν της απαγωγής. Η τραγική ειρωνεία για αυτούς ήταν πως ενώ η Απαγωγή είχε διαρκέσει λιγότερο από ένα λεπτό, η διαφυγή τους προς το Κάιρο, τουλάχιστον απ’ ότι έδειχναν τα γεγονότα θα διαρκούσε για πολύ ακόμη. Έπεσαν να ξεκουραστούν βυθισμένοι στις σκέψεις και τις ανησυχίες τους. Το επόμενο πρωί όμως, ένας αγγελιαφόρος έφερε ένα μήνυμα από ένα ασύρματο, το οποίο έγραφε ότι από το Κάιρο καταφθάνει μια δύναμη της S.B.S (Special Boat Squadron) με επικεφαλής τον George Jellicoe η οποία θα κάλυπτε τη διαφυγή τους. Η χαρά ήταν μεγάλη καθόσον το κοκτέιλ των ντόπιων ανταρτικών ομάδων με την ξακουστή S.B.S ήταν εκρηκτικό και εγγυούνταν την επιτυχία. Ακτή επιβίβασης καθορίσθηκε η ακτή στη Λίμνη.
Σαν τους Βυζαντινούς Αυτοκράτορες που επιστρέφουν στην Κωνσταντινούπολη μετά τις νικηφόρες μάχες, βαστώντας τα λάφυρα και τον κόσμο να ζητωκραυγάζει, έτσι κι ο Fermor με την ομάδα του κατηφόριζε προς την ακτή έχοντας τον Κράιπε σε κοινή θέα. Αντάρτες και χωρικοί, άνδρες, γυναίκες και παιδιά βρίσκονταν εκατέρωθεν του δρόμου για να δουν την «Παρέλαση του θριάμβου» Είναι άξιο απορίας, αλλά και θαυμασμού πως τόσοι πολλοί ντόπιοι γνώριζαν το ακριβές σημείο που κρύβονταν ο Κράιπε με τους Απαγωγείς του, αλλά οι Γερμανοί δεν είχαν μάθει τίποτα. Είναι η πιο μεγάλη απόδειξη πως οι Κρήτες ήταν αφοσιωμένοι στον αγώνα ψυχή τε και σώματι.
Λίγο πριν ολοκληρωθεί η Επιχείρηση, ένα γερμανικό απόσπασμα κατέλαβε την ακτή επιβιβάσεως, μα ο Dennis Ciclitira πρόλαβε και ειδοποίησε με τον ασύρματό του το σκάφος κι έτσι χρησιμοποιήθηκε η ακτή κοντά στο χωριό Ροδάκινο.
Στις 14 Μαΐου στις 23:00, ένα σκάφος που εμφανίστηκε κοντά στην ακτή αντάλλαξε τα συνθηματικά με την ομάδα υποδοχής που βρίσκονταν στην ακτή. Οι άνδρες της S.B.S με επικεφαλής τον Υπολοχαγό Bob Bury εκτέλεσε μια υποδειγματική έξοδο στην ακτή και κατέλαβε τις θέσεις καλύψεως. Προς μεγάλη τους έκπληξη και ίσως και απογοήτευση, αντί για Γερμανούς συνάντησε ένα μεγάλο αριθμό ανταρτών οι οποίοι ήθελαν να παρακολουθήσουν τον Κράιπε να επιβιβάζεται στο σκάφος. Η έκπληξή τους έγινε ακόμη μεγαλύτερη όταν μπροστά στα μάτια τους έλαβε χώρα η τυπική διαδικασία που ακολουθούνταν όταν κάποιος αντάρτης έφευγε από την Κρήτη. Όλοι η ομάδα συνοδείας (Fermor, Moss, Ακουμιανάκης, Αθανασάκης, Ciclitira) του Κράιπε άφησε τα όπλα, τις αρβύλες καθώς και το φαγητό που τους είχε περισσέψει σε αυτούς που έμεναν στο νησί για να συνεχίσουν τον αγώνα.
Η άφιξη στη Μάρσα Ματρούχ
Στη Μάρσα Ματρούχ, μια επιτροπή με επικεφαλής τον Ταξίαρχο Barker – Benfield, καθώς κι ένα τιμητικό άγημα προς τιμήν του Κράιπε τους περίμεναν και τους υποδέχθηκαν. Η επιχείρηση έληξε τη στιγμή που έπρεπε να τελειώσει καθώς ο Fermor που τις τελευταίες ημέρες υπέφερε από κρίσης δυσκαμψίας, κατέρρευσε και διακομίστηκε στο νοσοκομείο του Καίρου.
Έπειτα από λίγες ημέρες έφθασαν στους συμμετέχοντες οι τιμητικές τους διακρίσεις. Στο Fermor μάλιστα, το Αριστείο Διακεκριμένων Πράξεων καρφιτσώθηκε πάνω στην πιζάμα του καθώς βρίσκονταν ακόμη στο νοσοκομείο.
Πίσω στην Κρήτη, η ομάδα του Dunbabin για λόγους προπαγάνδας και αποσταθεροποίησης του εχθρού άρχισε να διαδίδει πως ο Κράιπε σχεδίασε ο ίδιος την απόδρασή του. Στις περιοχές γύρω από τους στρατώνες μάλιστα, τοιχοκόλλησαν αφίσες που έλεγαν : «Κράιπε διέταξε μας κι εμείς σ’ ακολουθούμε». Παραφράζοντας το γνωστό σύνθημα του χιτλερικού καθεστώτος «Φύρερ διέταξέ μας κι εμείς σ’ ακολουθούμε».
Διαπιστώσεις – Συμπεράσματα
- Η επιτυχία μιας Ειδικής Επιχείρησης βασίζεται αποκλειστικά και μόνο στις αναγνωρίσεις, τις πληροφορίες και τις δοκιμές.
- Η επιλογή του σημείου της ενέδρας ήταν τελικά σωστή.
- Η εξάπλωση και η λειτουργία του συστήματος πληροφοριών και δράσεως της S.O.E βασίστηκε στην αφοσίωση του κρητικού λαού στην αντίσταση και τον αγώνα. Δεν υπήρχε περίπτωση να στεριώσει η SOE , χωρίς την έμπρακτη υποστήριξη και τη συμμετοχή των κρητών.
Υποσημειώσεις:
(1) : Ο Student ήταν ο αρχιτέκτονας της Μεραρχίας Αλεξιπτωτιστών και αρχικά αντιμετώπισε αρνητικό κλίμα στους κύκλους της Βέρμαχτ. Η καθολική αναγνώριση προς τους Αλεξιπτωτιστές ήλθε με τη μάχη στο Ρότερνταμ, όπου οι Αλεξιπτωτιστές παρέλυσαν τον Ολλανδικό Στρατό. Μάλιστα στη μάχη αυτή ο Student λίγο έλλειψε να χάσει τη ζωή του καθώς μια σφαίρα από Ελεύθερο Σκοπευτή διαπέρασε τη μια πλευρά του εγκεφάλου του. Ένας Ολλανδός χειρούργος του χάρισε τη ζωή και τον έσωσε από την παράλυση. Ο Student ήταν αυτός που πρότεινε στο Στρατάρχη Γκαίρινγκ μια από αέρος εισβολή στην Κρήτη αρχικά κι έπειτα στη Κύπρο ως εφαλτήριο για μια κατάληψη του Σουέζ από τους Αλεξιπτωτιστές του.
(2) : Υπολογίζεται πως οι απώλειες των γερμανών στη μάχη της Κρήτης ήταν οι εξής:
Νεκροί και αγνοούμενοι: 3986 (Αλεξιπτωτιστές : 3094, Ορεινές δυνάμεις: 580, Πληρώματα αεροσκαφών: 312)
Τραυματίες: 2594
(3) : Η διαταγή του Student ανέφερε:
«Είναι βέβαιο πως ο ντόπιος πληθυσμός, συμπεριλαμβανομένων γυναικών και αγοριών, ακρωτηρίασε και φόνευσε τραυματισμένους οπλίτες. Έχει λοιπόν έλθει η στιγμή να καταπολεμηθούν τέτοιου είδους ενέργειες, να πραγματοποιηθούν αντίποινα και να γίνουν επιδρομές παραδειγματισμού και εκφοβισμού. Πρέπει όντως να ληφθούν τα σκληρότερα των μέτρων. Διατάζω λοιπόν τα κάτωθι:…..
α. Εκτέλεση,
β. Πρόστιμα,
γ. Ολική καταστροφή χωριών δια πυρός,
δ. Εξολόθρευση του άρρενος πληθυσμού της εν λόγω περιοχής.
Η εξουσιοδότησή μου πρέπει να λαμβάνεται στις περιπτώσεις γ και δ. Παρόλ’ αυτά όμως πρέπει να λαμβάνονται ταχέως και παραλείποντας κάθε τυπική διαδικασία………..» Όταν εκδόθηκε η Διαταγή, ένας αριθμός αξιωματικών διαμαρτυρήθηκε για την εκτέλεση πολιτών χωρίς καμιά διάκριση και την αποκήρυξε!
(4) : Επρόκειτο για άνδρα με τεράστια ψυχραιμία στην αντιμετώπιση ξαφνικών κινδύνων και ορθή κρίση. Κατά τη διάρκεια των αναγνωρίσεων για την Απαγωγή είχε προσφέρει κατά λάθος αγγλικά τσιγάρα που είχαν έλθει μαζί με το καΐκι με τις προμήθειες, σε ένα γερμανό λοχία. Καθώς ο γερμανός κοιτούσε σαστισμένος το πακέτο, ο Ακουμιανάκης ατάραχός του εξήγησε ότι τα βρήκε στη μαύρη αγορά από αυτά που είχαν κατασχέσει οι γερμανικές Δυνάμεις κατοχής και ότι τα προτιμούσε καθώς είχαν υπέροχη γεύση!!!
(5) : Στις Ειδικές καθώς και τις Καταδρομικές Επιχειρήσεις, ένας παράγοντας που λαμβάνεται πολύ σοβαρά κατά το σχεδιασμό είναι οι Εμπλεγμένες Δυνάμεις του εχθρού και οι Ενισχύσεις του.
Στο ΕΕ 11-1 ’’ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΔΥΝΑΜΕΩΝ ΚΑΤΑΔΡΟΜΩΝ ’’ αναφέρεται:
«Ως Εμπλεγμένες Δυνάμεις στις Καταδρομικές επιχειρήσεις, θεωρούνται οι εχθρικές επίγειες εκείνες δυνάμεις οι οποίες διατεταγμένες στην περιοχή του ΑΝΣΚ, αναμένεται να εμπλακούν αμέσως σε αγώνα με την Καταδρομική Δύναμη, ευθύς ως αποκαλυφθούν οι ενέργειές της και απολεσθεί ο αιφνιδιασμός. Πολλές φορές οι Εμπλεγμένες Δυνάμεις δύναται να υποστηρίζονται δι’ όπλων Υποστηρίξεως»
«Ως Ενισχύσεις, θεωρούνται οι εχθρικές εκείνες δυνάμεις οι οποίες δύνανται να επέμβουν υπέρ των Εμπλεγμένων δυνάμεων καθόσον χρόνο η Καταδρομική Δύναμη βρίσκεται στην περιοχή του ΑΝΣΚ…..»
(6): Στις σύγχρονες Ειδικές και Καταδρομικές Επιχειρήσεις ο όρος « Μάτια στο Στόχο» αναφέρεται στη συνεχή παρακολούθηση του Στόχου για ορισμένο χρονικό διάστημα προ της Αποστολής, με σκοπό τη συνεχή ροή νωπών πληροφοριών προς εκμετάλλευση από την Καταδρομική Δύναμη. Παλαιότερα απαιτούνταν φυσική παρουσία, λόγω έλλειψης εξελιγμένων συστημάτων παρακολούθησης. Πλέον χρησιμοποιείται ένας συνδυασμός ανθρώπου και μηχανημάτων ώστε η ροή να είναι συνεχής και σε πραγματικό χρόνο. Θεωρείται «must» σε μια τέτοιου είδους επιχείρηση, διότι και η παραμικρή αλλαγή στην ευρύτερη περιοχή του Στόχου ενδεχομένως να επηρεάσει το αποτέλεσμα της Επιχείρησης.
(7): Πρόκειται για λάθος πληροφορία που στάλθηκε στον Fermor και το Moss από το Κάιρο. Στην πραγματικότητα ο Muller είχε αντικαταστήσει το Brauer στα Χανιά ως Διοικητής του Φρουρίου Κρήτη.
(8): Με την απαγωγή του Στρατηγού Μuller που τελικά δεν ευδοκίμησε η SOE στόχευε σε δυο κατευθύνσεις:
α. Στην αναπτέρωση του ηθικού των Κρητών και κατ’ επέκταση όλων των συμμάχων με παράλληλη πτώση ηθικού των γερμανών
β. Να υλοποιήσει το νόμο για τους εγκληματίες πολέμου που είχε ψηφιστεί πρόσφατα. Ο Muller είχε κηρυχτεί εγκληματίας πολέμου για τις βαναυσότητες εναντίων του κρητικού λαού.
γ. Να παραπλανήσει τους Γερμανούς ότι η επικείμενη Συμμαχική Απόβαση θα ελάμβανε χώρα στην Κρήτη.
(9): Τμήματα Ασφαλείας ή Αποκοπές σε μια ειδική επιχείρηση είναι τα τμήματα εκείνα που έχουν ως Αποστολή να απομονώσουν- αποστειρώσουν την περιοχή του Στόχου ώστε η υπόλοιπη Καταδρομική Δύναμη να δράσει ελεύθερα. Η αριθμητική δύναμη καθώς και ο οπλισμός του τμήματος αυτού εξαρτάται από την αντίστοιχη των Εμπλεγμένων δυνάμεων και των ενισχύσεων του εχθρού.
Απ’ ότι φαίνεται, στα πρώτα βήματα των Ειδικών Επιχειρήσεων οι επικεφαλής δεν έδωσαν ιδιαίτερη βαρύτητα στα τμήματα αυτά με ολέθρια για την αποστολή αποτελέσματα. Στη σύγχρονη εποχή, ο ρόλος των τμημάτων αυτών είναι αναβαθμισμένος. Υπήρξαν περιπτώσεις άνδρες των τμημάτων αυτών κατά τη διάρκεια της Αποστολής να εκτελούν χρέη παρατηρητού όλμων και να δίδουν διορθώσεις ή ακόμη και να εκτελούν ρόλο Αξιωματικού Ελεγκτού Αέρος.
Θα πρέπει ίσως όλα τα στελέχη των Ειδικών Δυνάμεων του στρατού μας, κάθε φορά που σχεδιάζουν μιαν Αποστολή, να βλέπουν το ρόλο, την οργάνωση και τον οπλισμό των Τμημάτων Ασφαλείας ως μια ξεχωριστή Επιχείρηση και να της δίδουν την πρέπουσα βαρύτητα.